Püritan mı Püriten mi?

Püriten daha eski, daha yaygın ve Türkçeye (Ünlü uyumuna) daha uygun.
Ben de püritan yazmak için bir neden göremiyorum.

Taraftar mı Tarafdar mı

Ekin özüne bakarsak bildiğimiz "d" ile yazılıyor. Osmanlıca "tarafdar" diye yazarlarmış. Hala devam eden de vardır belki. T'li söyleyiş sadece telaffuzdan kaynaklanıyor. Ayrıca ~dar derken a uzun okunabilirken ~tar telaffuzu a'nın uzun okunmasına da elvermiyor.



Benim gördüğüm kadarıyla burada sert ünsüzlerin benzeşmesi kuralı normal uygulanıyor: aleyte -> aleyhtar, tarafta-> taraftar, mihmanda - mihmandar, alemde -> alemdar...



Yani normal ekken ~dar "FıSTıKÇı ŞaHaP"a denk gelirse ~tar olması lazım. Kafamdaki örneklerle vardım bu genellemeye. Yani taraftar daha doğru.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Tanbur mu Tambur mu

Kelimenin eski halinin tanbur olduğu kesin. Hatta "Pantur" denen Sümer çalgısına kadar izi sürülebiliyor.

Lakin TDK yazım kılavuzunda da Dil Derneği yazım kılavuzunda da bu kelime "Tambur" diye geçiyor.

İklap kuralı da denen n-b çatışmasının burada da varlığı kabul edilmiştir.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Serbes mi Serbest mi

Harf devriminin ilk yıllarında kelimenin "serbes" şeklinde yazıldığının en büyük kanıtı "Serbes Cumhuriyet Fırkası" ismidir. http://kisi.deu.edu.tr/hakki.uyar/3.pdf

Ancak sonraki yıllarda TDK Yazım Kılavuzu da diğer otoriteler de "serbest" şeklindeki yazım üzerinde uzlaşmıştır. Doğru yazım "serbest" şeklindedir.





ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Arttırmak mı Artırmak mı?

Artırmak, -tır/tir kadar olmasa da verimli bir ettirgen fiil türetme eki olan -ır/ir ekiyle türetilmiş (Kşz. bitirmek, kaçırmak, duyurmak) olan kelimedir.



Arttırmaktan çok daha eski olması muhtemeldir.



Divanu Lügati't-Türk'te artmak ve artırmak kelimeleri vardır. Divanda pek çok ettirgen fiile yer verildiği halde arttırmak kelimesine yer verilmemiştir. Belirtmek lazım ki divanda artmak kelimesinin anlamı fazla gelmek, artırmak kelimesinin anlamı da bir şeyin fazla vermesini sağlamak yani bugün "Dişinden tırnağından artırmak" derken kullandığımız anlamdır.



Artmak'ın zamanla çoğalmak anlamını da kazanmış olması muhtemeldir. Nitekim Kamus-i Türki'de artmak kelimesinin tanımında verilen ilk iki anlam çoğalmak ve ziyadeleşmektir. Kamus-i Türki'de artmak ve arttırmak kelimelerine yer verilmiş artırmak kelimesine ise yer verilmemiştir. Muhtemelen Şemsettin Sami bu iki kelimeyi özdeş saymış ve yaygın olan çoğaltma ekiyle türetileni tek doğru telakki etmiştir.



Bugün ise her iki kelime de kullanılmakta ve sözlüklerde yer almaktadır.



Artırmak fazla kılmak arttırmak ise çoğaltmak anlamına daha yakın durur (Kşz. fazla-ziyade farkı)



Not: Sör G. Clauson da eserinde arttırmak fiiline 11. yüzyıla kadarki hiçbir metinde rastlanmadığını artırmak'ın ise artmak kadar eski bir fiil olduğunu belirtmektedir.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Tamlanan Ekinin Yanlış Kullanımı

Tamlanan ekinin yanlış kullanımı yoktur. Dilin zenginliğini inkar etmek vardır.

"Oturmayı kalkmayı bilmek" = Fiilleri yapabilmek

"Oturmasını kalkmasını bilmek" = O konuda görgü sahibi olmak.

"Biz de bilirdik sevgiliye karanfil almayı" = Alamamış

"Biz de bilirdik sevgiliye karanfil almasını" = Almamış



____________

"Tutmak" ile "tutması" arasında nüans var bence.

1- "Tutmasını biliriz de kemiği yok bunun"

2- "Tutmayı biliriz de kemiği yok bunun".

İlk örnekte fiil bir nesnenin varlığına atıf yapmış. İkinci örnekte nesneye atıf yok.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Hatırat Çoğul mu?

Hatırat sadece 'hatıra'nın çoğulu değil hatıraların yazılı olduğu eser anlamına da gelir.



Böyle birkaç otobiyografik eser varsa o zaman hatıratlar denebilir. Hiç denmez değil yani; teoride de kalsa "Hatıratlar" demek mümkün bence.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?