Şapka İşareti Ne İşe Yarar

TDK şapkayı Batı dillerinden gelen kelimelerde kaldırdığı halde diğer kelimelerde kaldırmadı. Çetrefilli bir konu nitekim. Özellikle muhafazakar tandanslı yazarlar tire, şapka ve apostrof kullanmaya çok eğilimliler. Bu tutum Arapça sesleri vermek için yardımcı da oluyor tabi. Mesela bazı yazılarda kalemi bile kâlem diye yazanlar var. Arapça transkripsiyona bakınca nedenini anlayabiliyorum.

Uygulamada şapka:

1- "qa" sesi vermek için kullanılıyor. İnce ünlülerle kef kalın ünlülerle kaf diye okunan k harfi yanına kalın ünlü geldiği halde kef diye okunuyorsa k harfine işaret koymak yerine yanındaki sesli harfe şapka konuyor. Misal:
kâğıt, kâr, sükût vs...

2- Sesli bir harf uzun okunuyorsa şapka konuyor. Arapça üzerinde izah etmek gerekirse elifle yazılan a, ya ile yazılan i ve vav ile yazılan u sesi Türkçe yazımda şapkalı oluyor. Misal:
câmi, râzı, fâni, şeklî, huzûrunda vs...

3- Sesli harf ince ya da kapalı okunacaksa (Almancadaki ä veya Azericedeki ters e gibi) şapka ile yazılıyor. TDK'nin böyle bir kuralı olmayabilir. Bu yaklaşım Arapça tandansına önem veren yazarlara özgü olabilir. Misal:
kâlem, vâkit, nâkit vs...


ıstırab mı ızdırap mı??
Tıraş mı Traş mı?
Anadolumuz Nasıl Yazılır??
Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?
Herşey Nasıl Yazılır?